Калі пра крэдыты насельніцтву краіны вядома ўжо практычна ўсё: як браць, колькі плаціць і дзе шукаць падводныя камяні, то паняцце лізінгу выглядае не такім знаёмым.
Большасць спажыўцоў сутыкалася з праблемай набыцця дарагога тавару пры недастатковасці асабістых сродкаў. Для яе вырашэння можна скарыстацца наступнымі варыянтамі набыцця тавару:
1. у крэдыт;
2. у лізінг;
3. у арэнду.
Разгледзім перавагі і недахопы пазначаных варыянтаў. Такім чынам, спажывец набывае дарагі тавар у крэдыт.
У дадзеным выпадку грамадзянін займае грошы ў банка і выплачвае яму на працягу пэўнага крэдытным дагаворам тэрміну суму асноўнага доўгу і працэнты за карыстанне гэтымі грашыма. Пры гэтым істотным момантам пры заключэнні крэдытнага дагавора з банкам з'яўляецца тое, што набыты за кошт грошай банка тавар становіцца ўласнасцю грамадзяніна.
Часам ўмовамі дагавора могуць быць прадугледжаны некаторыя абмежаванні па распараджэнні маёмасцю да поўнага пагашэння запазычанасці.
Такім чынам, асноўнай перавагай набыцця фізічнай асобай дарагога тавару ў крэдыт з'яўляецца пераход права ўласнасці на набыты тавар з моманту яго набыцця.
Лізінг – гэта здзелка па набыцці канкрэтнага тавару лізінгавай арганізацыяй для пакупніка (грамадзяніна, індывідуальнага прадпрымальніка, або юрыдычнай асобы) па яго даручэнні.
Пры набыцці тавару ў лізінг, грамадзянін звяртаецца ў лізінгавую арганізацыю з просьбай набыць для яго асабістага карыстання канкрэтны тавар у канкрэтнага прадаўца і заключае дагавор лізінгу з лізінгавай арганізацыяй. Пры гэтым істотнай умовай дагавора куплі-продажу тавару, набытага для перадачы ў лізінг, з'яўляецца ўказанне на тое, што тавар прызначаны для перадачы па дагавору лізінга. З моманту заключэння дагавора лізінгавая арганізацыя з'яўляецца лізінгадаўцам, грамадзянін, для якога набываецца тавар, – лізінгаатрымальнікам, а тавар – прадметам лізінгу.
Лізінгавая арганізацыя купляе для лізінгаатрымальніку абраны ім тавар альбо за кошт сваіх уласных сродкаў або прыцягвае для гэтага банкаўскі крэдыт (або пазыку ад юрыдычных асоб), а затым перадае гэты тавар у часовае валоданне і карыстанне лізінгаатрымальніку. У залежнасці ад жадання грамадзяніна дагавор лізінгу можа быць заключаны з правам выкупу (або абавязкам) прадмета лізінгу і без яго. Пры гэтым на працягу дзеяння дагавора лізінгу права ўласнасці на набыты тавар застаецца ў лізінгавай арганізацыі. Лізінгаатрымальнік, у нашым выпадку грамадзянін, выплачвае лізінгавай арганізацыі лізінгавыя плацяжы, а ў канцы тэрміну лізінгу, калі тавар набываецца ім ва ўласнасць, – выкупны кошт. Толькі пасля выплаты ўсіх лізінгавых плацяжоў і выкупнога кошту прадмета лізінгу права ўласнасці пераходзіць лізінгаатрымальніку.
Менавіта ў праве ўласнасці і заключаецца асноўнае адрозненне паміж лізінгам і крэдытам, паколькі пры лізінгу грамадзянін (лізінгаатрымальнік) на працягу ўсяго тэрміну карыстаецца таварам, і права ўласнасці пераходзіць да яго толькі пры выплаце ўсіх лізінгавых плацяжоў і выкупнога кошту прадмета лізінгу.
Разам з тым, нягледзячы на тое, што прадмет лізінгу не з'яўляецца ўласнасцю лізінгаатрымальніка, набыццё маёмасці ў лізінг мае шэраг пераваг у параўнанні з атрыманнем крэдыту.
Па-першае, патрабаванні да лізінгаатрымальніку пры лізінгу менш жорсткія (у параўнанні з патрабаваннямі, што прад'яўляюцца банкамі да патэнцыйных крэдытаатрымальнікаў).
Па-другое, у дамове лізінгу можна прадугледзець больш гібкія ўмовы разліку па лізінгавых плацяжах, а працэдура ўнясення змяненняў у графік з'яўляецца больш простай.
Па-трэцяе, маёмасць, набытая на ўмовах лізінгу, паколькі не з'яўляецца ўласнасцю лізінгаатрымальніка, не можа быць аб'ектам для арышту або канфіскацыі яго крэдыторамі пры ўзнікненні розных спрэчак.
Акрамя таго, стаўкі па здзелках лізінгу могуць быць ніжэй за стаўкі па банкаўскіх крэдытах. У прыватнасці, лізінгавая арганізацыя можа набыць неабходны тавар як за свае ўласныя сродкі, так і за кошт банкаўскага крэдыту. Стаўкі па доўгатэрміновых крэдытах (звыш 1 года) для юрыдычных асоб сёння ніжэй, чым для фізічных асоб. Адпаведна, у лізінгавай арганізацыі больш магчымасцяў атрымаць банкаўскія крэдыты на больш выгадных умовах у параўнанні з фізічнымі асобамі, якія апрыёры выступаюць больш рызыковым сегментам для банкаў.
Лізінгадаўца мае магчымасць набыць і ў далейшым абслугоўваць (страхаваць, рамантаваць) прадмет лізінгу па больш нізкаму кошту, чым калі б гэтыя ж выдаткі нёс сам грамадзянін пры набыцці маёмасці за кошт крэдыту.
Яшчэ адным варыянтам атрымання дарагога тавару пры адсутнасці дастатковага аб'ёму сродкаў з'яўляецца арэнда.
Так, пры наяўнасці ў арэндадаўца патрабаванага грамадзяніну тавару заключаецца дагавор арэнды. Выключнай адзнакай лізінгу ад арэнды з'яўляецца тое, што пры лізінгу прадмет купляецца лізінгавай арганізацыяй для канкрэтнага атрымальніка, а пры арэндзе прадмет ўжо ёсць у наяўнасці ў арэндадаўца, гэта значыць яго купля адбылася да моманту звароту грамадзяніна і ніяк з ім не звязана. Гэта значыць, грамадзянін бярэ ў арэнду той тавар, які ўжо ёсць у наяўнасці ў арэндадаўца. Уласнікам дадзенага тавару таксама з'яўляецца арэндадаўца.
Таксама варта адзначыць, што ў выпадку, калі дагавор лізінгу не прадугледжвае пасля яго заканчэння выкуп прадмета лізінгу, то тавар (прадмет лізінгу) вернуты лізінгадаўцу можа быць здадзены ў арэнду. Такім чынам, асноўнай вартасцю арэнды з'яўляецца яе кошт, яна, як правіла, ніжэй кошту крэдыту і лізінгу. Аднак істотным недахопам гэтага віду набыцця тавару з'яўляецца тое, што тавар можа не ў поўнай меры адпавядаць патрабаванням спажыўца, а таксама не з'яўляцца новым (толькі што набытым).
Яшчэ адным важным адрозненнем лізінгу ад арэнды з'яўляецца тое, што пры лізінгу прэтэнзіі па якасці, камплектнасці прадмета лізінгу (iншым патрабаванням, што вынікаюць з дамовы куплі-продажу прадмета лізінгу) могуць прад'яўляцца да прадаўца самім лізінгаатрымальнікам, тады як пры арэндзе – толькі арэндадаўцам.
З разгледжаных вышэй варыянтаў кожны спажывец сам абярэ найбольш прымальны для яго.
