У Беларусі значэнне індэкса фінансавай граматнасці, які адлюстроўвае фінансавыя веды, практычныя навыкі, устаноўкі і паводзінскія схемы насельніцтва, павялічылася на 4,4 п. п. у параўнанні з 2020 годам і склала 44,3%.
Пра гэта сведчаць вынікі даследавання "Ацэнка і аналіз фінансавай граматнасці насельніцтва Рэспублікі Беларусь", праведзенага ў бягучым годзе Інстытутам сацыялогіі НАН Беларусі па заказе Нацыянальнага банка.
Паводле звестак даследавання, лепш за ўсё жыхары Беларусі валодаюць пытаннямі кіравання персанальнымі фінансамі. На прымальным узроўні адпаведнымі кампетэнцыямі валодаюць 58,3% апытаных. У параўнанні з 2020 годам выяўлены значны рост долі насельніцтва, якое валодае лічбавымі кампетэнцыямі (з 33,3% да 52,5%).
Мінімальным наборам кампетэнцый насельніцтва валодае па такіх напрамках, як падатковая граматнасць (29,7%), а таксама правы і абавязкі спажыўцоў фінансавых паслуг (31,5%). Разам з тым станоўчым фактам з'яўляецца тое, што 65,3% апытаных усведамляе недахоп фінансавых ведаў і праяўляе ўсвядомленую цікавасць да павышэння іх узроўню.
Нягледзячы на ў цэлым прымальны ўзровень валодання пытаннямі кіравання персанальнымі фінансамі, у большай часткі беларусаў, якія бралі ўдзел у апытанні, па-ранейшаму адсутнічаюць навыкі фінансавага планавання. Дэталёвую фіксацыю даходаў і выдаткаў вядуць толькі 12% рэспандэнтаў. Тым не менш каля 70% апытаных адзначылі наяўнасць у сябе пэўных фінансавых мэт (у 2020 годзе гэты паказчык складаў каля 64%). Значная частка насельніцтва (каля 70%) імкнецца прадпрымаць дзеянні па накапленні грашовых сродкаў. Аднак у параўнанні з 2020 годам назіраецца рост долі рэспандэнтаў, якія рэалізуюць стратэгію "рэшткавага зберажэння". Так, доля тых, хто спачатку траціць, а толькі потым адкладае сродкі, якія засталіся, павялічылася на 13,1 п. п. да 42,4%.
На момант правядзення апытання крэдыты, пазыкі, даўгі мелі каля 40% рэспандэнтаў. Такая ж доля апытаных не бярэ крэдыты з прычыны наяўнасці ўстаноўкі "жыць па сродках і не мець даўгоў". Пры гэтым сярод насельніцтва моцна выказана негатыўнае стаўленне да хуткіх крэдытаў – каля 85% рэспандэнтаў не возьмуць хуткі крэдыт ні пры якіх абставінах.
Варта адзначыць, што ўзровень рэалізацыі прынцыпаў бяспечнага выкарыстання фінансавых паслуг часта не адпавядае ўзроўню ведаў насельніцтва аб гэтых прынцыпах. Так, напрыклад, нягледзячы на тое што 88,5% рэспандэнтаў ведаюць, што нельга нікому паведамляць па тэлефоне даныя сваіх банкаўскіх картак, асабістыя паролі і іншыя персанальныя даныя, толькі 55,7% рэалізуюць гэтыя веды ў рэальным жыцці. Ведаюць пра тое, што нельга пераходзіць па сумнеўных спасылках з СМС, электронных пісьмаў, 77,7% рэспандэнтаў, рэалізуюць гэты прынцып на практыцы толькі 44,7%.
Аналіз узроўню фінансавай граматнасці насельніцтва ажыццяўляўся па нацыянальнай метадалогіі, якая ўпершыню была апрабавана ў 2020 годзе і ўключае сістэму індыкатараў, што дазваляюць найбольш поўна і ўсебакова ацэньваць бягучую сітуацыю ў сферы фінансавай граматнасці, яе дынаміку і перспектывы развіцця, з улікам мэтавых груп, полу, узросту, рэгіёну пражывання і адукацыі.
Даследаванні праводзяцца шляхам апытання дарослага насельніцтва Беларусі па рэпрэзентатыўнай выбарцы з перыядычнасцю раз на два гады. У апытанні бяруць удзел 1 500 рэспандэнтаў. З поўным тэкстам даследавання можна азнаёміцца на сайце Нацыянальнага банка.